Yeniden yapılandırma çalışmaları 1990'larda şirketlere
uluslararası rekabette ayakta kalabilmesini sağladı. Bu periyotta
karlılığı arttırmanın en popüler yolu gelirleri arttırmak yerine
maliyetleri azaltmak oldu. Lojistik departmanı stokları azaltarak, depo
yeri düzenlemeleri, kritik olmayan faaliyetlerin outsource edilmesi, talep
tahminleri ve malzeme kontrol sistemlerinin kullanımı ile arz zinciri
içerisindeki operasyonların maliyetlerinin kontrolünde önemli rol üstlendi.
Günümüzde ise öncü şirketler yıllık maliyet azaltma
stratejileri belirlemek yerine yeni ürün tasarım zamanını kısaltma; yeni
pazarlara ulaşabilme; dağıtım kanallarını geliştirme ve müşteriye
ulaşabilecek yeni kanallar yaratabilme; müşteriye özgü ürünler sunabilme
ve tedarikçileri ve müşterileriyle değer yaratabilecek ilişkiler
geliştirebilme çalışmalarıyla büyüme yaratabilmek için çaba
göstermektedirler. Arz zinciri içerisinde oluşan bu yeni standart maliyet
azaltma yerine değer yaratımı ve paylaşımını içermektedir.
Arz Zinciri Yönetimi kavramı genellikle lojistiğin
genişletilmiş bir biçimi olarak algılansa da çok daha geniş bir kavramdır.
Arz Zinciri Yönetimi, alt-tedarikçiler, tedarikçiler,
şirket içi operasyonlar, ticari müşteriler, perakendeciler ve son
kullanıcıları içeren geniş bir konudur. Arz Zinciri Yönetimi, malzeme,
enformasyon ve fon akış yönetimini içerir. Birden fazla şirketi kapsayan
arz zinciri yönetimi yapısı, şirketlerin tek bir şirket gibi davranarak
kaynakların ortak kullanımı sayesinde bir sinerji yaratmayı
hedeflemektedir. Arz zinciri yönetimi bir araç değil felsefedir. Arz
Zinciri Yönetimi ile müşteri istekleri daha kısa sürede ve istenilen
şekilde yerine getirilir ve maliyetler, katma değer yaratmayan faaliyetler
ve gerekli olmayan malzemelerin eliminasyonu ile azaltılır. Sonuçta; etkin
bir arz zinciri yönetimi, stokların azaltılmasına, daha düşük operasyonel
maliyetlere, ürünlerin uygun zamanda müşterilere ulaştırılması sonucunda
müşteri tatmininin artmasına yol açar.
ERP Sistemleri 1990'lı yıllarda sistem entegrasyon
gereksinimi nedeniyle ortaya çıkan ve büyük ölçüde kabul gören
yazılımlardır. Bu yazılım ve sistemler entegrasyon kavramını tüm iş
alanına yaymışlardır. ERP Sistemleri müşteri siparişlerinden, nakliyeye,
faturalamaya, maaş ödemelerine, raporlamaya ve performans ölçümlerine
kadar bütün işlemler için ortak bir platform yaratmıştır. ERP Sistemleri
uygulamaları her bölgedeki operasyonları etkileyen, kurulması büyük zaman
ve çaba gerektiren, karmaşık ve maliyeti yüksek bir seçimlerdir.
Bu noktada şaşırtıcı olan şirketlerin kendi iç sistem
entegrasyonlarıyla ERP Sistemleri sayesinde ilgilenirken, dış kaynak
enformasyon bağlantılarını bir ölçüde ihmal etmeleridir. ERP sistemlerinin
verileri organizasyon içerisinde entegre edebildiği gibi, arz zinciri
çözümleri de zincir içersindeki kararları entegre edebilmelidir.
Geleneksel olarak entegrasyon bir firmanın fonksiyonel bölümleri arasında
bilgi ve malzemelerin paylaşılmasını içerir. Bugün teknolojik gelişmeler
sonucunda bilişim teknolojisinin şirketleri birbirine bağlayabilmesiyle
entegrasyon arz zincirindeki partnerlerin bilgiyi paylaşması anlamını da
kazandı.
ERP Sistemlerinden farklı olarak arz zinciri yönetimi
çözümleri tüm arz zinciri içerisindeki bilgilerin entegrasyonunu
gerçekleştirebilecek niteliktedir. Arz zinciri Yönetimi, hammaddeden
bitmiş ürünlere kadar minimum maliyette, tüm karar destek sistemleri, süre
ve faaliyetlerin entegrasyonunu sağlar. Tek bir firma için enformasyonun
entegrasyonu karmaşık bir problem olmakla birlikte partnerlerle beraber
bilginin entegrasyonundaki karmaşıklık çok daha fazladır.
1. ARZ ZİNCİRİ YÖNETİMİ
1.1.
TANIM :
Arz Zinciri Yönetimi kavramı genellikle lojistiğin
genişletilmiş bir biçimi olarak algılansa da çok daha geniş bir kavramdır.
İlk olarak 1982 yılında Booz-Allen&Hamilton tarafından kullanılan arz
zinciri yönetimi kavramının göreceli olarak yeni olduğu söylenebilir. Bu
ilk tanımlamada arz zinciri yönetimi; satınalma, üretim, dağıtım, satış ve
pazarlama fonksiyonlarını kapsıyordu.
Booz-Allen&Hamilton'ın tanımında arz zinciri stratejisi,
üretim, stok ve üretim yeri kararları ile belirlenen hizmet ve
maliyetlerine hedeflerine ulaşılması için gerekli kaynakların belirlenmesi
olarak tarif edilmişti. Arz zinciri politika, kural ve prosedürleri ise bu
mimaride müşteri gereksinimlerini karşılamak için kaynakları yönetmeyi
içeriyordu.
1990'lara gelindiğinde ise akademisyenler arz zinciri
yönetimi kavramını "materyal ve bilgi akışını yönetmek" tanımının
geleneksel yaklaşımlarla farklılıklarını açıklamak amacıyla kullandılar.
Arz Zinciri Yönetimi; ileri teknoloji, enformasyon yönetimi
ve yöneylem teknikleri kullanarak ürün ve hizmetlerin üretim ve
teslimatının iyileştirilmesi ve müşteri memnuniyetinin arttırılması için
gerekli faktörleri planlama ve kontrol etme olarak tanımlanabilir. MIT'in
arz zinciri yönetimi tanımı ise şu şekildedir. "Arz Zinciri Yönetimi
satınalma, üretim, ürün teslimatı ve müşteri hizmetlerinin entegrasyonunu
içeren proses odaklı bir yaklaşımdır. Arz Zinciri Yönetiminin başarılı
örneklerinde eşzamanlı olarak maliyetler azaltılır, müşterilere sunulan
hizmetler geliştirilebilir ve sonuç olarak da gelirler arttırılabilir; bu
yönleriyle arz zinciri yönetimi günümüzde iş dünyası için önemli bir
konudur. Arz Zinciri Yönetimi planlama ve kontrol aktivitelerinin yanısıra
bilgi sisteminin de entegrasyonunu gerektirir.
Arz Zinciri Yönetimi, alt-tedarikçiler, tedarikçiler,
şirket içi operasyonlar, ticari müşteriler, perakendeciler ve son
kullanıcıları içeren geniş bir konudur. Arz Zinciri Yönetimi, malzeme,
enformasyon ve fon akış yönetimini içerir. Birden fazla şirketi kapsayan
arz zinciri yönetimi yapısı, şirketlerin tek bir şirket gibi davranarak
kaynakların (süreç, insan, teknoloji ve performans ölçümleri) ortak
kullanımı sayesinde bir sinerji yaratmayı hedeflemektedir. Arz zinciri
yönetimi bir araç değil felsefedir. Arz Zinciri Yönetimi ile müşteri
istekleri daha kısa sürede ve istenilen şekilde yerine getirilir ve
maliyetler, katma değer yaratmayan faaliyetler ve gerekli olmayan
malzemelerin eliminasyonu ile azaltılır. Sonuçta; etkin bir arz zinciri
yönetimi, stokların azaltılmasına, daha düşük operasyonel maliyetlere,
ürünlerin uygun zamanda müşterilere ulaştırılması sonucunda müşteri
tatmininin artmasına yol açar.
1.2. İÇERİK :
Yıllar boyunca arz zinciri yönetimi çabaları; yetersiz
talep tahminleri, sipariş ve yaratılacak arzın belirlenmesinde yaşanılan
eksiklikler, net olarak belirlenemeyen maliyetler ve kısıtlar gibi
tamamıyla enformasyon eksikliğinden kaynaklanan sorunlara odaklandı.
Firmalar zincir boyunca öncelikle gereksiz kapasite ve aşırı stokları
dengelemek için; talep projeksiyonlarını, temin çizelgelerini, kapasite ve
hammadde uygunluğunu geliştirmeye çalıştılar.
Internet ve Web temelli araçların gelişimi ise arz zinciri
yönetiminde yeni bir çığır açtı. Web temelli araçlar zincir boyunca
iletişimi ve bilgi aktarım olanaklarını geliştirerek firmalara bu
israfları elimine etme fırsatı sağladı. Bunun sonucu olarak, arz zinciri
yönetimi çoğu endüstride bir iş stratejisi haline gelerek yönetimin
öncelikli konularından biri haline geldi.
Arz Zinciri Yönetiminin kazandığı bu yeni yaklaşım,
genişleyen pazarlar, müşteri odaklı yönetim, kısalan ürün ömürleri, artan
pazar ve maliyet baskıları ile birleşince birçok firma arz zincirlerinin
etkinliğini yeniden değerlendirmek zorunda kaldı. Birçok endüstride,
firmalar partnerleriyle birlikte arz zincirinin yeteneklerini geliştirmek
konusuna odaklandılar. Zinciri oluşturan partnerleriyle birlikte daha
doğru tahminler ve planlar gerçekleştirme isteğiyle gelişen, işbirliğine
dayalı planlama ve birlikte çalışma bu yeni arz zinciri yönetiminin
temelini oluşturdu. Booz-Allen&Hamilton tarafından Temmuz 2000'de Fortune
500 şirketlerinin yöneticileri arasında gerçekleştirilen bir araştırmaya
göre yöneticiler arz zinciri yönetiminin firmaları için önemli
potansiyeller yarattığının bilincinde olmalarına rağmen büyük bir kısmı
firmalarının bu potansiyeli değerlendirmekten uzak olduğu görüşündedirler.
Klasik bir arz zinciri hammaddenin yeryüzüne
çıkarılmasından başlar ve ürün tekrar kullanıldığında yada atıldığında
sona erer. Arz zinciri yönetim taktiği bu kapsamdaki teşebbüs ve
operasyonları yönetmektir. Arz zincirinin bu kadar karmaşık olmasının
nedeni, bazı istisnalar dışında hiç kimsenin veya hiçbir departmanın
yukarıdaki işlemlerin tümü hakkında sorumluluk ve bilgi sahibi olmamasıdır.
Geleneksel olarak her firma kendi stoklarını ve
operasyonlarını yönetmekten sorumludur. Eğer zincir içerisinde yer alan
her organizasyon zincirin amaçlarının optimizasyonu yerine sadece kendine
ait amaçları gerçekleştirmeyi hedeflerse bu zincir içerisinde alt
optimizasyonlara neden olur. Zincirin başarısı ancak bir bütün olarak her
organizasyonun başarısına ve aralarındaki ilişkiye bağlıdır.
Arz zinciri planlaması organizasyonlara hızlı gelişen
endüstrilerde rekabet edebilme fırsatları yaratmıştır. Pazardaki hızlı
değişimlerle birlikte arz zinciri yönetiminin sadece üretimle ilgili
olduğu kanısı ortadan kalkmıştır. Arz zinciri planlaması gelecekte
elektronik ekonomide yer alacak veya almayı hedefleyen her firma için
gereklidir.
|